Chi tiết - Huyện Vĩnh Linh

Theo sách sử ghi chép, bà Phi họ Lê quê ở xã Sa Lung, tức làng Sa Trung ngày nay, thuộc châu Minh Linh. Vốn tài sắc, đức độ, bà được phong làm Vương phi của vua Lê. Bà cùng người cậu và người anh, em của mình đã có công lớn trong việc chiêu dân lập ấp, mở mang bờ cõi dưới thời Lê sơ, góp phần hình thành nên Vĩnh Linh ngày nay.

Sau khi bà mất, để tôn vinh công lao của bà, triều đình cho lập mộ, dựng miếu thờ. Miếu bà Vương phi họ Lê trở thành nơi thờ cúng, sinh hoạt tâm linh của Nhân dân qua nhiều thế hệ. Mặt khác, trong 2 cuộc kháng chiến của dân tộc, địa danh này ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Thời kỳ 1930 - 1945, các đồng chí Lê Duẩn, Hồ Xuân Lưu, Lê Thị Diệu Muội cùng nhiều cán bộ chủ chốt đã hoạt động bí mật tại ngôi miếu để nắm tình hình và chỉ đạo phong trào cách mạng khu vực Vĩnh Linh.

Với những lợi thế về địa hình, miếu bà Vương phi họ Lê còn được đặt làm căn cứ chỉ huy, cơ sở hậu cần, trận địa chiến đấu… Sau chiến tranh, do bị tàn phá, ngôi miếu không còn nguyên vẹn, làng Sa Trung và chính quyền xã Vĩnh Long đã tiến hành phục hồi, tôn tạo. Tháng 4/2009, UBND tỉnh công nhận miếu bà Vương phi họ Lê là Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, thể hiện lòng tôn kính, tri ân đối với công lao của bà Vương phi họ Lê cũng như các bậc tiền nhân.

Nguyễn Trang - Kỉnh Ngọc